პოლონეთში მცხოვრები უცხოელებისთვის ხშირად აქტუალურია კითხვა, თუ როგორ უნდა მოიქცნენ, თუ პოლიციამ გზაზე ან საჯარო სივრცეში გააჩერა. ასეთ დროს გადამწყვეტია თქვენი უფლებების ცოდნა, სიმშვიდის შენარჩუნება და სწორი მოქმედება. პოლონეთის კანონმდებლობა იცავს უცხოელების უფლებებს ზუსტად ისე, როგორც მოქალაქეებისას: შეგიძლიათ მოითხოვოთ პოლიციელის იდენტიფიკაცია, თარჯიმანი, ადვოკატი და თქვენი ქვეყნის კონსულის ინფორმირება. გარდა ამისა, ემიგრანტებისთვის სასარგებლოა პოლონური ადმინისტრაციული ტერმინების ცოდნა, რაც სახელმწიფო უწყებებთან ურთიერთობას მნიშვნელოვნად გაგიმარტივებთ. ქვემოთ იხილავთ დეტალურ გზამკვლევს თქვენი ქცევის წესებზე პოლიციის მიერ გაჩერებისას და აუცილებელი პოლონური ტერმინების მარტივ ლექსიკონს, რომლებიც დაგეხმარებათ პოლონურ ბიუროკრატიაში ნავიგაციაშ.
Photo: PIOTR KAMIONKA
პოლონეთში ნებისმიერ პირს, მათ შორის უცხოელს, ეკუთვნის სამართლებრივი დაცვა და გარკვეული პროცედურული უფლებები – მათ შორისაა გაჩერების მიზეზის ახსნა, ადვოკატთან დაკავშირების, თარჯიმნის უზრუნველყოფისა და კონსულის კონტაქტის მოთხოვნის უფლება.
მოკლე, ეტაპობრივი რჩევები გაჩერების შემთხვევაში:
- დამშვიდდით და დაემორჩილეთ: ნუ იქნებით აგრესიული ან წინააღმდეგობის გამწევი; წინააღმდეგობა შეიძლება დამატებით სამართლებრივ შედეგებთან იყოს დაკავშირებული.
- მშვიდად შეეკითხეთ მიზეზი: პირველი კითხვა უნდა იყოს: „Za co mnie Pan/Pani zatrzymuje?“ (რა მიზეზით მაჩერებთ?), რაც სამართლებრივი საფუძვლების ახსნას გულისხმობს.
- მოითხოვეთ პოლიციელის პირადობის მოწმობა (legitymacja służbowa): პოლიციელს უნდა ჰქონდეს სამსახურებრივი საბუთი; მოითხოვეთ მისი ჩვენება და გადაამოწმეთ სახელი/ვინაობა.
- აჩვენეთ საჭირო საბუთები: როგორც უცხოელს, ხშირად მოგეთხოვებათ პასპორტის ან ბინადრობის დამადასტურებელი დოკუმენტის (karta pobytu) წარდგენა. საბუთების დამალვა რეკომენდებული არ არის.
- მოითხოვეთ თარჯიმანი: თუ საუბარი პოლონურად გიჭირთ, მოითხოვეთ თარჯიმანი. სამართლებრივი პროცედურების დროს უცხოელს აქვს უფლება, ენობრივი ბარიერის აღმოსაფხვრელად, მოითხოვოს უფასო თარჯიმანი.
- მიუთითეთ ადვოკატთან კონტაქტის უფლება: დაკავების შემთხვევაში (zatrzymanie) გაქვთ უფლება, დაუკავშირდეთ ადვოკატს; არ გასცეთ სრული ჩვენება ადვოკატის გარეშე, თუ მდგომარეობა ამას მოითხოვს.
- მოითხოვეთ კონსულის ინფორმირება: როგორც უცხოელს, გაქვთ უფლება, მოითხოვოთ თქვენი ქვეყნის კონსულის ინფორმირება და დახმარება (აღიარებულია ვენის კონვენციით); მოითხოვეთ, რომ ადგილობრივმა უწყებამ შეატყობინოს თქვენი ქვეყნის საკონსულოს.
- თუ დაკავებული ხართ (zatrzymanie): პოლიციის განყოფილებაში უნდა მოგაწოდონ თქვენი უფლებების შესახებ უფასო ინფორმაცია. დაკავება შეიძლება გაგრძელდეს კანონით განსაზღვრულ შეზღუდულ პერიოდამდე.
- შეინარჩუნეთ სიმშვიდე და ჩაიწერეთ: თუ შესაძლებელია, დააფიქსირეთ პოლიციის მონაცემები (სახელი, პოსტი, ნომერი) და შეინახეთ თქვენი საბუთების ასლები; გახსოვდეთ, გაქვთ უფლება მოითხოვოთ სამართლიანი პროცედურა და შემდგომში გაასაჩივროთ, თუ უფლებები დაირღვა.
რა არ უნდა გააკეთოთ:
- ნუ გასცემთ ზედმეტ განცხადებებს ან არასწორ განმარტებებს ადვოკატის გარეშე.
- ნუ შეეცდებით გაქცევას ან ფიზიკურ წინააღმდეგობას – ასეთი ქმედებები იწვევს დამატებით სამართლებრივ შედეგებს.
პოლონური ადმინისტრაციული ტერმინების მცირე ლექსიკონი ემიგრანტებისთვის
ეს ტერმინები ყველაზე ხშირად დაგჭირდებათ პოლონურ ბიუროკრატიასთან ურთიერთობისას:
- PESEL (პესელ): პირადი იდენტიფიკაციის ციფრული ნომერი. 11-ციფრიანი პირადი ნომერი, რომელიც გამოიყენება სამედიცინო სერვისების, საბანკო და სხვა ადმინისტრაციული ურთიერთობების დროს.
- Zameldowanie (ზამელდოვანე)/Meldunek (მელდუნეკ): მისამართის რეგისტრაცია. საცხოვრებლის მისამართის ოფიციალური განცხადება ადგილობრივ მერიაში; ხშირად საჭიროა საჯარო სერვისების მისაღებად, თუ ქვეყანაში ხანგრძლივად რჩებით.
- Karta pobytu (კარტა პობიტუ): ბინადრობის ბარათი. დროებითი (karta czasowego pobytu) ან მუდმივი (karta stałego pobytu) საცხოვრებლის ნებართვის დამადასტურებელი დოკუმენტი უცხოელებისთვის.
- NIP (Numer Identyfikacji Podatkowej – ნიპ): საგადასახადო იდენტიფიკატორი. საჭიროა ბიზნესის ან ფინანსურ ოპერაციებში.
- ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych): სოციალური დაზღვევის სააგენტო. დაწესებულება, რომელიც მართავს სოციალური შენატანების, პენსიებისა და სოციალური დაზღვევის საკითხებს.
- Karta miejska (ქარტა მეისკა)/ bilety okresowe (ბილეთი ოკრესოვე): ქალაქის სატრანსპორტო ბარათი / აბონიმენტი.
- რა უნდა იცოდეთ, თუ პოლიციამ გაგაჩერათ პოლონეთში (ვნიოსეკ): განცხადება/მოთხოვნა. ნებისმიერი ადმინისტრაციული სერვისისთვის საჭირო ფურცელი.
- Urząd Miasta (ურჟად მიასტა)/Urząd Wojewódzki (ურჟად ვოევუდსკი): ქალაქის / ვოევოდობის სამსახური. ადგილობრივი მერიის ან პრეფექტურის მსგავსი ადმინისტრაციული ორგანოები, სადაც მიმდინარეობს მელდუნეკის, საბუთების გაცემის და სხვა მსგავსი ფუნქციები.
თუ პოლიციის მიერ გაგაჩერებთ, უპირველესად შეინარჩუნეთ სიმშვიდე, ჰკითხეთ გაჩერების მიზეზი, მოითხოვეთ პოლიციელის ID და წარადგინეთ საჭირო დოკუმენტები (პასპორტი, karta pobytu). საჭიროების შემთხვევაში, აუცილებლად მოითხოვეთ თარჯიმანი, ადვოკატი და კონსულის ინფორმირება. ადმინისტრაციულად კი, ყველაზე ხშირად დაგჭირდებათ ისეთი ტერმინების ცოდნა, როგორებიცაა PESEL, zameldowanie და karta pobytu – შეისწავლეთ თითოეულის გამოყენების ინსტრუქცია კონკრეტული პროცედურისთვის.
ავტორი: ნათია ქიმაძე
