პოლონეთის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, ულამაზეს პეიზაჟებს შორის, მდინარე ოდრას ნაპირებზე ჩაბუდებულმა პატარა სოფელმა მიესცე ოდჟანსკემ (Miejsce Odrzańskie) ბოლო წლების განმავლობაში მოულოდნელად მოიპოვა საერთაშორისო ყურადღება. ამის მიზეზი უცნაური, თუმცა ფაქტობრივად დადასტურებული მოვლენა გახლდათ: თითქმის ათწლეულის განმავლობაში სოფელში დაბადებული ყველა ბავშვი გოგონა იყო. 2009 წლიდან 2019 წლამდე არც ერთი ბიჭი არ დაფიქსირებულა ახალშობილთა შორის, რაც მცირე ზომის დასახლებისთვის ნამდვილად უპრეცედენტო სტატისტიკური იშვიათობაა. მსგავს შემთხვევებს მსოფლიო მასშტაბითაც კი იშვიათად ვხვდებით, რამაც ეს მოვლენა საჯარო დისკუსიისა და მეცნიერული დაინტერესების საგნად აქცია.
სოფლის ამ უჩვეულო დემოგრაფიულმა მდგომარეობამ განსაკუთრებული რეზონანსი მაშინ შეიძინა, როდესაც ადგილობრივმა მერმა, რაიმუნდ ფრიშკომ, საჯაროდ განაცხადა, რომ სოფელში ბოლო ბიჭი ათი წლის წინ დაიბადა და მას შემდეგ მხოლოდ გოგონები იბადებოდნენ. ამ მოვლენის ხაზგასასმელად და ერთგვარი ,,სტიმულის” შესაქმნელად, 2019 წელს მერმა ღიად მოუწოდა მოსახლეობას, რომ თუ რომელიმე ოჯახს ბიჭი ეყოლებოდა, მათ სიურპრიზი და სიმბოლური ჯილდო ელოდათ. ამ ინიციატივამ განსაკუთრებული გამოხმაურება ჰპოვა როგორც პოლონეთში, ისე მის ფარგლებს გარეთ, რამაც მიესცე ოდჟანსკე მსოფლიო რუკაზე უცნაური, მაგრამ საინტერესო მოვლენის ეპიცენტრად აქცია.
სოფლის უნიკალურობა მხოლოდ ახალშობილთა სქესობრივი განაწილებით არ შემოიფარგლება. გოგონების სიმრავლემ საზოგადოებრივ ცხოვრებაზეც იქონია გავლენა. მაგალითად, ადგილობრივი სახანძრო-სამაშველო გუნდი მთლიანად ქალებით არის დაკომპლექტებული. მათ შორის არიან მოზარდი გოგონებიც, რომლებიც უკვე ბავშვობიდან გადიოდნენ გადარჩენის, სამედიცინო დახმარების და სახანძრო უსაფრთხოების სწავლებებს. ეს მოვლენა აღიქმევა არა მხოლოდ დემოგრაფიული სპეციფიკის, არამედ გენდერული როლის გადაფასების ნათელ მაგალითად, რაც ხაზს უსვამდა ქალების მნიშვნელოვან და აქტიურ მონაწილეობას საზოგადოების ფუნქციონირებაში, ტრადიციული სტერეოტიპების მიღმა.
ბევრს გაუჩნდა ლოგიკური შეკითხვა – იყო თუ არა ეს გენეტიკური ან გარემოსდამოკიდებული ფაქტორების შედეგი? ამ საკითხით მეცნიერებიც დაინტერესდნენ, მათ შორის ვარშავის სამედიცინო უნივერსიტეტის მკვლევრები. ისინი ცდილობდნენ რაიმე კონკრეტული მიზეზი ეპოვათ ამ მოვლენისთვის, თუმცა საბოლოოდ მათი დასკვნა იყო, რომ ასეთი შემთხვევა პატარა სოფლის მცირე პოპულაციაში სტატისტიკურად შესაძლებელია. თეორიულად, 12-ჯერ ზედიზედ ერთი სქესის ბავშვების დაბადება მხოლოდ 0.02%-ზე დაბალი ალბათობის მოვლენაა, რაც ძალიან მცირე რიცხვია, თუმცა შეუძლებელი ნამდვილად არ არის. ეს კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს იმას, რომ სტატისტიკური ალბათობა, თუნდაც ძალიან მცირე, რეალურად შეიძლება განხორციელდეს, განსაკუთრებით მცირე მონაცემთა ნაკრებებში.
2020 წელს, მრავალწლიანი მოლოდინის შემდეგ, დადგა დღე, როცა სოფელში ბიჭი დაიბადა. ეს ამბავი ადგილობრივებმა დიდი ზეიმით აღნიშნეს და მას თან სდევდა სიმბოლური შეფასება: თითქოს „წყევლა მოიხსნა“. ბიჭის დაბადება იქცა ახალი ერის დაწყების ნიშნად, რამაც სოფლის ცხოვრებას ახალი იმედი და ოპტიმიზმი შემატა. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ ამის შემდეგ არც მედიაში და არც ოფიციალურ სტატისტიკაში არ დაფიქსირებულა სხვა ბიჭის დაბადება სოფელში.
მიესცე ოდრჟანსკეს ამბავმა ღრმად დაგვაფიქრა იმაზე, თუ როგორ შეუძლია სტატისტიკას გავლენა მოახდინოს სოციალური აღქმებისა და კულტურული დისკურსის ჩამოყალიბებაზე. მცირე რიცხოვნობის გამო, ასეთი მოვლენები შეიძლება სრულებით ბუნებრივად აღვიქვათ, თუმცა, როდესაც ეს მონაცემები გრძელვადიან ტენდენციად ყალიბდება, ის ადამიანების ყოველდღიურ ცხოვრებას და თემის თვითშეფასებასაც კი ცვლის.
Miejsce Odrzańskie არის პატარა სოფელი პოლონეთში, ოპოლეს ვოევოდაში. სოფელში დაახლოებით 300-მდე ადამიანი ცხოვრობს, და იგი ერთ-ერთი ტიპური აგრარული თემია, სადაც მოსახლეობა ძირითადად სოფლის მეურნეობით და ადგილობრივ მცირე ინდუსტრიით ირჩენს თავს. სოფელი არ გამოირჩევა არც ტურისტული პოპულარობით და არც ეკონომიკური აქტივობით, თუმცა 2019 წლიდან მოყოლებული მოხვდა საერთაშორისო მედიის ყურადღების ცენტრში, სწორედ იშვიათი დემოგრაფიული მოვლენის გამო – ათწლეულის განმავლობაში დაბადებული ბავშვების აბსოლუტური უმრავლესობა გოგონები იყვნენ.მიუხედავად სოფლის მცირე ზომისა, თემს აქვს საკუთარი საჯარო სკოლა, აქტიური სახანძრო ჯგუფი (ძირითადად გოგონებით დაკომპლექტებული) და ადგილობრივი მმართველობის სტრუქტურები. მეზობელი სოფლების მსგავსად, Miejsce Odrzańskie ხასიათდება მჭიდრო საზოგადოებრივი კავშირებით, ტრადიციებზე დაფუძნებული ყოველდღიურობითა და უნიკალური ადგილობრივი იდენტობით. მიუხედავად მისი ზომისა, სოფელმა მოახერხა არა მხოლოდ ეროვნული, არამედ გლობალური ყურადღების მიპყრობა და საკუთარი ადგილი იპოვა იმ იშვიათ სოციალურ-დემოგრაფიულ შემთხვევათა სიაში, რომელიც მეცნიერებისთვისაც კი აღმოჩნდა დამაინტერესებელი.
ავტორი: ნათია ქიმაძე
ინგა
მოვიხიბლე 🙂 <3